De tragedie van onwetendheid: waarom training en bewustwording cruciaal zijn voor mentale gezondheid

Onlangs vond er een tragisch incident plaats waarbij een man in psychose werd doodgeschoten door politieagenten. Ironisch genoeg had de man zelf contact opgenomen met de politie omdat hij wist dat hij hulp nodig had. Helaas escaleerde de situatie tot een fatale confrontatie, wat de tekortkomingen in training en begrip bij het omgaan met mentale gezondheidscrises blootlegt.

Wat als …

De krantenkop luidde: “Politie schiet agressieve man dood aan ziekenhuis van Dendermonde”. Stel je nu eens voor dat de persoon in kwestie een vrouw was geweest of iemand met een andere etnische achtergrond (zonder psychose), die zich op een manier gedroeg die de politie niet begreep. Zou de uitkomst of de publieke reactie hetzelfde zijn geweest? Waarschijnlijk niet. De vooroordelen in de samenleving bepalen vaak hoe we reageren op mensen die “niet binnen de norm passen”. Dit tragische incident roept belangrijke vragen op over onbewuste vooroordelen, vooral als het gaat om het omgaan met mensen in mentale gezondheidscrises of met neurodivergenties. In de Verenigde Staten worden bijvoorbeeld zwarte autistische mannen die een meltdown hebben of aan stimming doen vaak door de politie gezien als agressief. Discriminatie speelt vaak een onuitgesproken rol in deze situaties, wat de uitdagingen voor deze mensen alleen maar groter maakt.

Begrijpen van psychose: een oproep voor betere training in mentale gezondheid

Psychiater Kirsten Catthoor benadrukt de noodzaak van betere samenwerking tussen de geestelijke gezondheidszorg en de politie. Mensen die een psychose doormaken, bevinden zich in een kwetsbare toestand waarin hallucinaties, wanen en verhoogde emotionele gevoeligheid kunnen leiden tot onvoorspelbaar gedrag. Helaas kunnen situaties escaleren wanneer eerstelijnswerkers niet over de juiste training beschikken. Dit geval laat zien hoe cruciaal het is dat politie en publieke diensten gespecialiseerde training krijgen in het de-escaleren van situaties die verband houden met mentale gezondheidsproblemen.

Programma’s zoals de snelresponsteams in Antwerpen, waar politieagenten specifiek worden opgeleid om te gaan met gevallen van mentale gezondheidsproblemen, tonen veelbelovende resultaten. Dergelijke initiatieven redden levens en tonen aan dat een medelevende, geïnformeerde reactie mogelijk is met de juiste training.

Vooroordelen en discriminatie aanpakken: een bredere maatschappelijke uitdaging

Naast samenwerking met de geestelijke gezondheidszorg is het ook van cruciaal belang dat hulpverleners zich meer bewust worden van neurodiversiteit en neuro-inclusie. Zo worden zij zich bewust van eventuele onbewuste vooroordelen die ze kunnen hebben. We moeten ook de systemische vooroordelen aanpakken die de besluitvorming in crisissituaties beïnvloeden. Of ze nu bewust of onbewust zijn, vooroordelen op basis van ras, geslacht of voorkomen spelen een rol in hoe autoriteiten individuen in crisissituaties waarnemen en behandelen. Wanneer mensen zich anders gedragen—vooral tijdens een psychotische episode of een meltdown—worden ze vaak als gevaarlijk gezien. Deze vooringenomenheid is nog sterker wanneer de persoon in kwestie niet voldoet aan de maatschappelijke normen over wie als kwetsbaar wordt beschouwd.

We kunnen niet negeren dat discriminatie, of het nu opzettelijk is of niet, al gespannen situaties verergert. Het is essentieel dat publieke diensten—vooral wetshandhaving—niet alleen worden getraind in crisisinterventie bij mentale gezondheidsproblemen, maar ook in neurodiversiteit en in het herkennen en aanpakken van deze vooroordelen.

Mentale gezondheid en neurodiversiteit op de werkvloer: het vergeten aspect van veiligheid

Het belang van bewustwording rond mentale gezondheid en neurodiversiteit houdt niet op bij publieke diensten. Op de werkvloer richten veel bedrijven zich sterk op fysieke veiligheid of fysieke beperkingen, vooral bedrijven met Health, Security & Environment (HSE) teams. Mentale gezondheid en neurodiversiteit worden echter vaak vergeten of over het hoofd gezien.

Dit is een gemiste kans. Het ondersteunen van mentaal welzijn en neurodiversiteit op de werkvloer is net zo belangrijk als het aanpakken van fysieke veiligheid. Bedrijven zouden zichzelf moeten afvragen: Is ons team uitgerust om om te gaan met uitdagingen op het gebied van mentale gezondheid en neurodiversiteit bij werknemers? Bieden we de middelen en training die nodig zijn om een gezonde, ondersteunende en neuro-inclusieve werkomgeving te creëren?

Een oproep tot actie: prioriteren van mentale gezondheid en gelijkwaardigheid

Als we tragedies zoals die in Dendermonde willen voorkomen, moeten we mentale gezondheid en neurodiversiteitstraining op alle niveaus van de samenleving prioriteren. Dit geldt niet alleen voor de politie, maar ook voor werkplekken, scholen en gemeenschappen. We moeten ons inzetten voor het herkennen en aanpakken van zowel de behoeften op het gebied van mentale gezondheid en neurodiversiteit, als de vooroordelen die mensen ervan weerhouden de zorg te krijgen die ze verdienen of hun volledige potentieel te kunnen bereiken.